Подобро да ја разберам мојата кожа
Бојата на кожата на луѓето обично е одредена од нивниот фототипот и тоа колку се изложени на сонце; деловите кои се често изложени на сонце се потемни од покриените делови. Меланинот е природен пигмент која ја контролира бојата на кожата, телото го лачи за да ја заштити кожата од УВ зраците, што доведува до потемнување
Проблемите со пигментацијата се поврзани со лошото функционирање на меланинот, што предизвикува или хиперпигментација (темни дамки) или депигментација (посветли дамки) на кожата. Второто, обично се поврзува со некоја состојба, како витилиго или албинизам и бара медицински третман.
Кожата има природна боја, независно од изложеноста на сонцето: тоа е нејзината пигментација.
Оваа боја зависи од клетките на кожата наречени меланоцити, кои се единствени по тоа што произведуваат пигмент познат како меланин. Овој меланин кој се наоѓа во кожата дава природна заштита од ултравиолетовите (УВ) зраци кои ги зрачи сонцето.
Има два вида меланин:
1. Еумеланин
Познат и како вистински меланин, тој е црн или темнокафеав и се наоѓа кај луѓето со мат кожа (заштитува од УВ зраците).
2. Феомеланин
Познат е и како црвен меланин. Присутен е кај луѓето со светла кожа или црвена коса. Не овозможува заштита од УВ зраците, напротив, неговата синтеза генерира слободни радикали кои ја напаѓаат кожата.
Овие два вида меланин се присутни кај секој поединец во различни соодноси. Нивниот збир е она што ја одредува природната боја на кожата на човекот, како и тоа колку потемнува кога е изложен на сонце.
Пигментацијата е резултат на комплексен процес од четири фази:
Ултравиолетовите зраци и „биолошките посредници“ (супстанции кои се наоѓаат во клетките на кожата) го стимулираат процесот на пигментација односно производството на меланин од страна на клетките наречни меланоцити.
Меланинот го произведуваат меланоцитите.
Меланинот кој вака се произведува се разнесува низ двата слоја на епидермисот.
Потоа мигрира на површината на кожата поради постојаното обновување на клетките во епидермисот.
УВ зраците минуваат низ епидермисот и ги стимулираат клетките (меланоцитите) за производство на пигмент на кожата (меланин). Некои меланоцити се постојано стимулирани и почнуваат да произведуваат големи количини меланин. Дамките се појавуваат кога производството на меланин се зголемува на абнормален начин и кога вишокот произведен меланин не се разнесува рамномерно на површината на кожата. Со тоа, тој се акумулира на одредени места и создава несакани темни дамки.
Прекумерната изложеност на сонце (премногу интензивно или предолго) со тек на време резултира во прекумерно производство на меланин, што доведува до појава на темни дамки или лентиго (мали, тркалезни и неиспакнати дамки кои варираат во големина). Поради ова, луѓето што работат на отворено (на море, градежници, итн.) обично порано развиваат вакви хиперпигментации за разлика од останатите.
Освен ова, ризикот од хиперпигментација се зголемува со стареењето на клетките и генерално ги зафаќа областите кои со текот на времето се поизложени на сонце (лицето, вратот, рацете, итн.).Сонцето и возраста се главните причини за хиперпигментираните дамки. Ова се нарекува соларно или сенилно лентиго. Лентигото напаѓа 90% од белата раса на возраст над 50 години, независно од типот на кожа.
Хормонските промени за време на бременост или при земање орални контрацептиви исто така можат да предизвикаат хиперпигментација.
Кај жените со кафеава коса (со мат кожа), хормонските промени можат да доведат до појава на кафеава маска на лицето, наречена „мелазма“ или „трудничка маска“. Симетрични дамки со неправилни но дефинирани контури се појавуват на лицето и вратот изложени на сонце. Стануваат поизразени во лето. Бојата им варира и станува потемна под влијание на ултравиолетовото зрачење.
Оваа вообичаена пигментација се јавува одеднаш, но се намалува или сосема исчезнува кога хормоните ќе се вратат во нормала (на пример, по раѓањето на детето). Меѓутоа, резидуалната пигментација може да остане уште неколку месеци до неколку години.
Во одредени случаи, „трудничка маска“ се јавува дури и кога нема бременост или кога не се земаат орални контрацептиви.
При изложеност на сонце, одредени растителни видови (растителни масла), мириси и лекови можат да предизвикаат темни дамки по реакција на фотосинтетизација (фототоксичност). Освен ова, кожата што е оштетена или има лузни (по изгореници, изгореници од сончање, зараснување на воспалителни лезии, лезии од акни) полесно развива хиперпигментирани дамки ако е изложена на УВ зраци.
Најдобриот пристап е да се нанесува фотозаштита во месеците со најмногу сонце, и да има одговорно однесување во однос на изложеноста на сонце.
Никогаш не ги изложувајте бебињата на сонце. Заштитете ги децата со алишта и со посебни препарати за сонце. 80% од проблемите на кожата се резултат на несоодветно изложување на сонце пред 18-годишна возраст.
Постоечкиот проблем со пигментација ќе се подобри ако користите фотозаштита две до пет години, во текот на целата година, а поинтензивно во период од месец април до октомври.
Користете производи за чистење кои се специјално наменети за кожа склона кон хиперпигментација.
Производите за заштита од сонцето дејствуваат превентивно, но можат да влијаат и на постоечките дамки, ако трпеливо и упорно ги нанесувате. За да ги намалите овие несакани хиперпигментации и да го изедначите тенот, нанесувајте производи избелување и осветлување на тенот и кои ја враќаат единствената блескавост на кожата.
